بسم الله الرحمن الرحيم

متن حاضر حاصل پژوهشهاي طلاب حوزه فاطميه (س) بندرانزلي مي باشد :

***انتظــــار***

حقيقت انتظار و جايگاه آن:

انتظار ، چشم به راه بودن است و اين چشم به را هي به تناسب بستر و زمينه آن ،ارزش پيدا مي كند و آثار و پيامدهايي دارد.

انتظار تنها يك حالت روحي و دروني نيست ، بلكه از درون به بيرون سرايت مي كند و حركت و اقدام را مي آفريند. به همين دليل است كه در روايات انتظار به عنوان يك عمل و بلكه بهترين اعمال معروفي شده است، انتظار به منتظر شكل مي دهد و به كارها و تلاش هاي او جهت خاصي مي بخشد. انتظار با نشستن و دست روي دست گذاشتن نمي سازد.

همچنان كه با چشم انتظار نوعي حركت و نشاط دستور آفريني نهفته است.[1]

انتظار در اسلام به ويژه مذهب تشيع عبارت است از : ايمان برامامت و ولايت ولي عصر ( عج ا...) و ا ميد به ظهور مبارك آن واپسين حجت الهي و آغاز حكومت صالحان.

انتظار فرج در اسلام ، در واقع نوعي آمادگي براي پاك شدن، پاك زيستن توام با خود سازي و زمينه سازي در شركت در نهضت عظيم حضرت مهدي (عج ا...) كه آغاز آن ، پايان شكست تاريكي ها و ظلم ها ست و برپايي حكومت عدل الهي است.

اما يك نوع از اين انتظار، انتظار اعتقادي است كه در اين انتظار ، معرفت امام علي ( عليه السلام )شرط صحت انتظار است.و نوع ديگر انتظاراجتماعي است كه همان انتظار در مقام عمل است ، محصول انتظار اعتقادي ، اعتقاد عملي است . كه پيامبر اكرم ( صل ا... عليه وآل وسلم) مي فرمايند:

(( اَفْضَلُ الاعمال اَحْمَزها [2])) : يعني افضل اعمال دشواري انتظار است [3]

انتظار فرج به معناي عام :

در اين معنا مكتب اسلام تلاش كرده است كه از يك سو با فضيلت بخشيدن به (( انتظار گشايش)) و اميد به آينده و از سوي ديگر با نكوهش ياس ، نا اميدي ، دل سردي و دل مردگي ، روحيه تلاش و تكاپوي سازنده را در افراد جامعه اسلامي زنده نگهدارد و از ايجاد حالت  ياس و نااميدي در زندگي شخصي مسلمانان  جلو گيري كند[4].

اهتمام آموزه هاي اسلامي در بيان معنا ي عام انتظار و اميد ، تا بدان حد بوده كه از يك سو اميد به فرا رسيدن گشايش و از سوي خداوند در زمره برترين اعمال برشمرده شده  و از سوي ديگر ياس ديگر ياس و نااميدي از رحمت خداوند از جمله گنا هان كبيره به شمار آمده است.[5]

از رسول گرامي اسلام نقل شده است كه :

1-1 اَفْضَلُ العبادَت انتظار الفَرَج [6]  برترين عبادت ها انتظار فرج است.

همچنين امام سجاد ( عليه السلام) فرمودند:

1-2. اِنْتِظارُ الفَرَج مِنْ اَعظَمِ الفَرَج[7]   انتظار گشايش ، خود از بزرگترين گشايش ها ست.

1-3. همچنين امام علي ( عليه السلام)  مي فرمايند:

اِنْتَظَروا الفرَج وَلا تَياَسُوا مِنْ روح ا... فَاِنَّ اَحَبَّ الاعمالِ ا... عَزَّوَجَلَّ انتظارُ الفَرَجَ

منتظر فرج باشيد و از رحمت خداوند نا اميد نشويد . به درستي كه خوشايندترين اعمال نزد خداوند صاحب غزت و جلال ، انتظار فرج است.[8]

انتظار فرج به معناي خاص :

در اين معنا ، انتظار به معناي چشم به راه بودن به آينده اي با تمام ويژگي هاي يك جامعه ، مورد رضايت خداوندي است كه يگانه مصداق آن دوران حاكميت آخرين ذخيره الهي وجود مقدس حضرت ولي عصر ( عج ا...) است.

برخي سخنان معصومان  ( عليه السلام ) در اين باره اين گونه است :

امام صادق ( عليه السلام ) فرمود: عَلَيْكُم بالتَّسليمِ والرَّدِّالينا و اِنتِظارِ اَمْرِنا وَامْرِناوَامْرِكُمْ و فَرَجنا و فَرَجَكُمْ [9].

بر شما باد به تسليم و رد امور به ما و انتظار امر ما و امر خودتان و فرج ما و فرج خودتان.

از روايات انتظار ظهور حضرت مهدي ( عج ا... ) به دست مي آيد انتظار ظهور حضرت مهدي ( عج ا... ) نه فقط  راه رسيدن به جامعه موعود است؛ بلكه خود نيز موضوعيت دارد ؛ بدان معنا كه اگر کسي در انتظار راستين  به سر برد، تفاوتي ندارد كه به مورد انتظار خويش دست يابد يا دست نيابد [10]

در اين باره شخصي از امام صادق ( عليه السلام )پرسيد:

(( چه مي فرماييد درباره كسي كه داراي ولايت  پيشوايان امت و انتظار ظهور حكومت حق را مي كشد و در اين حال از دنيا مي رود ؟

حضرت در پاسخ فرمودند :

(( او هما نند كسي است كه با حضرت قائم (عج ا...) در خيمه با شد .))

سپس سكوت كرد و فرمود :

(( ما نند كسي است كه با پيامبر اسلام ( صل ا... عليه وآل وسلم) در مبارزاتش همراه بوده است [11]))

و اين روايت فضيلت منتظران راستين حضرت بقيه ا... ( عج ا... ) را مي رسا ند.

انتظار صحيح و سازنده:

انتظار سازنده ،تحرك بخش و تعهد آور، همان انتظار راستين است كه در روايت ، آن را (( با فضيلت ترين عبادت)) و برترين جهاد امت پيامبر ( صل ا... عليه وآل وسلم) دانسته اند.

مرحوم مظفر در گفتار كوتاه و جامع ، انتظار را اين گونه تفسير كرده است كه :

معناي انتظار ظهور مصلح حقيقي و نجات بخش الهي حضرت مهدي ( عج ا... ) اين نسيت كه مسلمانان از وظايف ديني خوددست روي دست گذاشته و در آنچه بر آن ها واجب است ، مانند ياري حق ، زنده كردن قوانين و دستورهاي ، جهادوامر به معروف ونهي از منكر فرو گذاري كنند  به اميد كه قائم آل محمد( صل ا... عليه وآل وسلم) بيايد و كارهارا درست كند ، از آن ها دست بردارند.

هر مسلمان موظف است خود را به انجام دستورهاي اسلام مكلف بداند؛ براي شناسايي دين از راه صحيح ،

از هيچ كوششي فرو گذاري نكند و به توا نايي خود از امر به معروف و نهي از منكر دست نكشيد ؛ همچنان كه پيامبر بزرگوار( صل ا... عليه وآل وسلم) فرمود:

(( همه شما رهبر يكديگريد و در راه اصلاح هم مسئول هستيد))[12]

بنابراين يك مسلمان نمي تواند به دليل انتظار به ظهور مهدي مصلح، از وظايف مسلم و قطعي خود دست بكشد يا كوتاه بيايد. ما چه ، انتظار به ظهور ، نه اسقاط تكليف مي كند و نه مجوز تاخير انداختن عمل را مي دهد. سستي در وظايف دين و بي تفاوتي به آن به هيچ وجه جايز نيست.[13]

كوتاه سخن اين كه : فرهنگ راستين انتظار با سه ركن اساسي استوار است:

الف : نارضايتي و يا قانع نبودن از وضع موجود

ب: اميد داشتن به آينده بهتر

ج: حركت و تلاش براي گذر از وضع موجود و قرار گرفتن در وضع مطلوب[14]

صافي گلپايگاني مي گويد :

(( انتظار رها كردن كفار و شريران به حال خود و تسليم امور به آنها و تملق گويي ايشان نيست و هيچگاه از آن ترك  اقدامات اصلاحي و امر به معروف و نهي از منكر فهميده نمي شود.چگونه هنگامي كه باز داشتن تبهكاران از اعمالشان ممكن  است ، رها كردن آنها جايز باشد....... چگونه ممكن است ترك امر به معروف و نهي از منكر و نهي از گنا ها ني كه همگان ، به گناه بودن آنها گوا هي مي دهند جايز و روا باشد، آري.... آيات و روايات ، بر خلاف اين موضوع گواهي داده و در زمان غيبت به انجام واجبات و سعي در عمل به وظايف ديني ، سفارش هاي فراوان نموده اند.

 بنابراين ، تصور اينكه ، غيبت ، زمانه دست روي دست گذاشتن و عملي انجام ندادن است خيا لي واهي است كه تنها كوته فكران و نا آگاهان به احاديث آنرا توهم مي نمايند.))[15]

یا لثارات الحسین ...